Η Δημοτική Ενότητα Ξηροβουνίου του Δήμου Αρταίων αποτελείται από 7 τοπικές κοινότητες, καταλαμβάνει έκταση 123,6 τ.χλμ και έχει συνολικό πληθυσμό 4.083 (απογραφή 2011).
Τοπική Κοινότητα | Πρόεδρος | Πληθυσμός |
Αμμοτόπου | Ξέρας Γεώργιος | 1.229 |
ο Αμμότοπος | 842 | |
τα Αμπέλια | 387 | |
Καμπής | Λάκκας Απόστολος | 1.012 |
Καμπή | 1.012 | |
Ροδαυγής | Κίτσιος Θεοφάνης | 557 |
Ροδαυγή | 392 | |
Περδικάρι | 80 | |
Σουμέσι | 79 | |
Άμμος | 4 | |
Καθαροβούνι | 2 | |
Παντανάσσης | Νάστος Απόστολος | 379 |
Παντάνασσα | 314 | |
Ανωγειατά | 58 | |
Υδροηλεκτρικός Σταθμός Λούρου | 7 | |
Πιστιανών | 325 | |
Πλατάνια | 213 | |
Πιστιανά | 72 | |
Καλλιθέα (τ. ο Μαχαλάς) | 40 | |
Δαφνωτής | 221 | |
η Δαφνωτή | 170 | |
ο Προφήτης Ηλίας | 51 | |
Σκούπας | 201 | |
Σκούπα | 66 | |
Κάμπος | 44 | |
Παλαιοχώρι | 30 | |
Πλατανάκια | 23 | |
Κάρδαμος | 17 | |
Τσιαπαλαίικα | 13 | |
Φράξος | 8 | |
Δ.δ. Φανερωμένης | 159 | |
Φανερωμένη | 159 |
Το μοναδικό βουνό του Δήμου Αρταίων είναι το Ξηροβούνι, με υψόμετρο 1614 μέτρα. Βρίθει από γραφικά χωριά όπως τα Πιστιανά, η Ροδαυγή και η Σκούπα, ενώ προσφέρει απλόχερα τις ομορφιές του σε όσους επιλέξουν να περπατήσουν σε ένα από τα μονοπάτια που βρίσκονται στην περιοχή ή να κάνουν αεροπτερισμό στο χωριό Γρίμποβο.
Βρίσκεται στα βορειοανατολικά του Δήμου Αρταίων, στη Δημοτική Ενότητα Ξηροβουνίου, έχει έκταση 20.500 στρέμματα και δημιουργήθηκε μετά την κατασκευή του ομώνυμου υδροηλεκτρικού φράγματος. Το συγκεκριμένο φράγμα είναι το δεύτερο σε μέγεθος στην Ελλάδα, ύψους 107 μέτρων.
Βρίσκεται στην κεντρική πλατεία της Ροδαυγής και είναι ένας από τους ομορφότερους ναούς της Ηπείρου. Έχει μεγάλη πλακοσκέπαστη τρίκλιτη θολωτή βασιλική με τρούλο και περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο.
Ιδρύθηκε από Μολοσσούς το β’ μισό του 4ου αι. π.Χ. Ο οικισμός καταστράφηκε από τους Ρωμαίους το 168 π.Χ., επειδή ήταν μία από τις τέσσερις ηπειρωτικές πόλεις που προέβαλλαν αντίσταση. Το ισχυρό τείχος περιμέτρου 750 μ. περιέκλειε έκταση με 100 περίπου σπίτια. Η εξαιρετικά καλή κατάσταση διατήρησης των κατοικιών είναι μοναδική στον ελλαδικό χώρο για οικίες αυτής της χρονικής περιόδου.
Ήταν το ένα απ’ τα δυο μοναστήρια που ίδρυσε ο Μιχαήλ Β΄ Άγγελος Δούκας Κομνηνός σε ένδειξη μετάνοιας προς τη σύζυγό του βασίλισσα Θεοδώρα. Ένας πρωτοχριστιανικός άμβωνας που ανακαλύφθηκε στο χώρο του μνημείου μαρτυρεί ότι υπήρχε εκεί ναός πολύ πριν απ’ το 13ο αιώνα.